ต้นหมากสง (Areca catechu) หรือที่เรียกทั่วไปว่า “หมาก” เป็นพืชจำพวกปาล์ม เป็นชนิดหนึ่งในสกุล Arecaceae นับว่ามีความสำคัญมากทั้งในด้านเศรษฐกิจและวัฒนธรรมในหลายท้องถิ่น ในทวีปเอเชีย รวมทั้งประเทศไทยด้วย
ลักษณะทางพฤกษศาสตร์
ต้นหมากสงเป็นไม้ยืนต้นสูงประมาณ 10-20 เมตร ลำต้นเรียวตรง เส้นผ่านศูนย์กลางประมาณ 20-30 เซนติเมตร ใบเป็นใบประกอบแบบขนนก เรียงสลับกัน ใบย่อยรูปหอก ปลายใบแหลม โคนใบมน ขอบใบเรียบ ดอกออกเป็นช่อ ออกที่ซอกใบ ดอกแยกเพศอยู่คนละต้น ดอกตัวผู้มีขนาดเล็ก สีขาว ดอกตัวเมียมีขนาดใหญ่ สีแดง
ประโยชน์
ส่วนสำคัญของต้นหมากสง คือ เมล็ด ซึ่งมีสารจำพวก อัลคาลอยด์ (alkaloid) อันประกอบด้วย อาเรเคน (arecaine) และ อาเรโคลีน (arecoline) นิยมนำมาเคี้ยวกับหมากใบและใบพลู ซึ่งนับว่าเป็นสารเสพติดอย่างอ่อน หมากพบได้ในหลายประเทศของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เอเชียใต้ แถบมหาสมุทรแปซิฟิกในส่วนที่เป็นเขตร้อน และบางส่วนของทวีปแอฟริกา
ด้านเศรษฐกิจ
หมากเป็นพืชเศรษฐกิจที่สำคัญของประเทศ โดยเป็นแหล่งรายได้ที่สำคัญของเกษตรกรในหลายพื้นที่ เมล็ดหมากใช้ทำเป็นลูกกวาด ขนมหวาน น้ำหมาก บุหรี่หมาก ยาสูบหมาก เป็นต้น กาบหมากใช้ทำเป็นวัสดุตักน้ำ ใบหมากใช้ทำเป็นมุงหลังคา กระดาษหมาก เป็นต้น
ด้านวัฒนธรรม
หมากมีบทบาทสำคัญในวัฒนธรรมของหลายประเทศในเอเชีย นิยมนำมาเคี้ยวเป็นยาสูบหมากหรือบุหรี่หมาก ซึ่งถือเป็นวัฒนธรรมอย่างหนึ่งของสังคมไทย การใช้หมากเป็นยาสูบหมากหรือบุหรี่หมากมีมานานแล้ว โดยเชื่อว่ามีสรรพคุณช่วยดับกลิ่นปาก บำรุงฟัน แก้ท้องอืด ท้องเฟ้อ เป็นต้น
การปลูกและดูแล
ต้นหมากสงเป็นพืชที่ปลูกง่าย ทนแล้งได้ดี ชอบแสงแดดจัด ดินที่ใช้ปลูกควรเป็นดินร่วนปนทราย ระบายน้ำได้ดี ควรรดน้ำให้ชุ่ม แต่ห้ามแฉะเด็ดขาด
วิธีขยายพันธุ์
ต้นหมากสงสามารถขยายพันธุ์ได้หลายวิธี เช่น
- การปักชำ ตัดกิ่งที่มีความยาวประมาณ 5-10 เซนติเมตร นำไปปักชำในดินร่วนปนทราย รดน้ำให้ชุ่ม ประมาณ 1-2 สัปดาห์ กิ่งจะแตกรากและเจริญเติบโตเป็นต้นใหม่ได้
- การเพาะเมล็ด เพาะเมล็ดในดินร่วนปนทราย รดน้ำให้ชุ่ม ประมาณ 1-2 สัปดาห์ เมล็ดจะงอกเป็นต้นกล้า
- การแยกกอ แยกกอที่เจริญเติบโตดีออกจากต้นแม่ นำไปปลูกในกระถางหรือแปลงปลูกใหม่
สรุป
ต้นหมากสงเป็นพืชที่มีคุณค่าทั้งด้านเศรษฐกิจและวัฒนธรรม เป็นพืชที่ปลูกง่าย ทนแล้งได้ดี ชอบแสงแดดจัด นิยมปลูกเป็นไม้ประดับหรือปลูกเพื่อใช้ประโยชน์ด้านเศรษฐกิจ
https://www.facebook.com/photo?fbid=773795254758978&set=pcb.773795541425616